To­fiq BA­KI­XA­NOV
GÖR­KƏM­Lİ BƏS­TƏ­KAR, QAY­ĞI­KEŞ MÜ­ƏL­LİM

                                                                                   To­fiq BA­KI­XA­NOV

            GÖR­KƏM­Lİ BƏS­TƏ­KAR, QAY­ĞI­KEŞ MÜ­ƏL­LİM


Res­pub­li­ka­nın  Xalq  ar­tis­ti, Azər­bay­can və Nax­çı­van Mux­tar  Res­pub­li­ka­sı­nın Əmək­dar İn­cə­sə­nət xa­di­mi, Ba­kı Mu­si­qi Aka­de­mi­ya­sı­nın pro­fes­so­ru, Azər­bay­can  Mil­li  Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı­nın baş el­mi iş­çi­si, bəs­tə­kar  Nə­ri­man Məm­mə­dov­la mə­ni uzun il­lə­rin dost­lu­ğu, ya­ra­dı­cı­lıq əla­qə­ləri bağ­la­yır.

Nə­ri­man Hə­bib oğ­lu Məm­mə­dov 1927-ci  il de­kabr ayı­nın 28-də ­Nax­çı­va­n şə­hə­ri­nin­də do­ğu­lub. Ki­çik yaş­la­rın­dan mu­si­qi­nin vur­ğu­nu olub.

Asəf  Zey­nal­lı adı­na Ba­kı Mu­si­qi Tex­ni­ku­mu­nun xalq çal­ğı alət­lə­ri və mu­si­qi nə­zə­riy­yə­si şö­bə­lə­rini bi­ti­rən Nə­ri­man bu il­lər xalq  çal­ğı alət­lə­ri üçün “Sui­ta”sı­nı bəs­tə­lə­yir.Sui­ta gör­kəm­li bəs­tə­kar və di­ri­jor Sə­id Rüs­tə­mo­vun rəh­bər­lik et­di­yi xalq çal­ğı alət­lə­ri or­kes­ti­rin ifa­sın­da səs­lə­nib. O, təh­si­li­ni da­vam et­di­rə­rək Üze­yir Ha­cı­bə­yov adı­na Azər­bay­can Döv­lət Kon­ser­va­to­ri­ya­sı­nın ta­rix-nə­zə­ri­yə, son­ra­lar isə bəs­tə­kar­lıq şö­bə­lə­rini uğur­la bi­tir­miş­dir.

Onun çox­sa­hə­li ya­ra­dı­cı­lı­ğı­na hey­ran ol­ma­ya bil­mir­sən.

O, yed­di sim­fo­ni­ya­nın mü­əl­li­fi­dir.Bun­lar­dan iki­si proq­ram­lı əsər­lə­rin­dən­dir. 3-cü sim­fo­ni­ya or­qan üçün ya­zıl­mış və Ri­qa­da mü­vəf­fə­qi­yət­lə səs­lən­miş­dir. Dör­dün­cü sim­fo­ni­ya Hü­seyn Ca­vi­də, 7-ci sim­fo­ni­ya Xo­ca­lı fa­ciə­si­nə həsr olun­muş­dur.Onun Yed­di kon­ser­tin­dən dör­dü for­te­pia­no ilə sim­fo­nik or­kestr, 7-ci kon­sert fley­ta ilə or­kestr  üçün ya­zıl­mış­dır. For­te­pio­no üçün yaz­dı­ğı kon­sert­lə­rin iki­si Mosk­va ra­dio­su­nun fon­dun­da sax­la­nı­lır.

Sə­məd Vur­ğu­nun ey­ni ad­lı poe­ma­sı əsa­sın­da ya­zıl­mış “Hu­may” ba­le­ti 80-ci il­lər­də Azər­bay­can Döv­lət Ope­ra və Ba­let te­at­rın­da səh­nə tə­cəs­sü­mü tap­mış­dır. “Hu­may” ba­le­tin­də mu­ğam­la­rı­mız­dan mə­ha­rət­lə is­ti­fa­də edil­miş­dir. Res­rub­li­ka­nın xalq ar­tis­ti Cöv­dət Ha­cı­yev o za­man de­miş­di: “Nə­ri­man Məm­mə­dov “Hu­may” ilə ba­let ta­ri­xi­mi­zin ye­ni par­laq sə­hi­fə­si aç­dı”.

Ma­raq­lı­dır ki, ba­le­tin kla­vi­ri Mosk­va­da çap edil­di.

Ha­zır­da Nə­ri­man Məm­mə­dov Hü­se­yin Ca­vi­din “Şeyx Sə­nan” ba­le­ti üzə­rin­də işi­ni ba­şa çat­dır­mış­dır.Mu­si­qi­li ko­me­di­ya­la­rı - “Al­tı qı­zın bi­ri Pə­ri” “Məm­mə­də­li ku­ror­ta ge­dir”, “Qız gö­rü­şə tə­lə­sir” (bu ko­me­di­ya­lar mə­qa­lə mü­əl­li­fi ilə bir­lik­də ya­zıl­mış­dır) və elə­cə də dör­dün­cü mu­si­qi­li ko­me­di­ya “Ola­ca­ğa ça­rə yox­dur” (Ra­miz Ab­dul­la­ye­vin lib­ret­to­su əsa­sın­da) bəstəkarın uğurlarındandır.

Nə­ri­man Məm­mə­dov bir ne­çə sim­fo­nik poe­ma, ka­me­ra or­kest­ri üçün pyes­lər və ins­tru­men­tal əsər-kvar­tet, trio və so­na­ta bəs­tə­lə­miş­dir.
Onun ya­ra­dı­cı­lı­ğın­da mah­nı jan­rı da xü­su­si yer tu­tur. Nə­ri­man Məm­mə­do­vun 700-ə ya­xın mah­nı­sı Azər­bay­ca­nın gör­kəm­li mü­ğən­ni­lə­ri­nin ifa­sın­da len­tə ya­zıl­mış­dır. Mü­əl­lif mah­nı­la­rı­nın mətn­lə­ri üçün şa­ir­lər­dən R.Rza, B.Va­hab­za­də, F.Qo­ca, R.Hey­dər, R.Mux­tar, N.Kə­sə­mən­li, R.Ab­dul­la­yev, M.Urud və Xu­ra­man Və­fa­nın söz­lə­ri­nə mü­ra­ci­ət et­miş­dir.

O, 1959-cu il­dən bu gü­nə­dək AMEA-nın Me­mar­lıq və İn­cə­sə­nət  İns­tiu­tun­da el­mi iş­çi ki­mi fəa­liy­yət gös­tə­rir. Bu il­lər­də onun res­pub­li­ka­nın müx­tə­lif gü­şə­lə­rin­də top­la­dı­ğı xalq mah­nı­la­rı və oyun ha­va­la­rı (Ə.İsa­za­də ilə bir­lik­də hazırlanmış məc­mu­ə) çap olun­ub.

Mu­ğa­mın sir­lə­ri­ni ma­hir bi­li­ci­si, gör­kəm­li tar­zən, pe­da­qoq, əmək­dar in­cə­sə­nət xa­di­mi və əmək­dar mü­əl­li­mi Əh­məd Ba­kı­xa­nov­dan öy­rən­miş­dir. Nə­ri­man Məm­mə­dov mu­ğam­la­rı­mı­zın no­ta ya­zıl­ma­sın­da çox iş­lər gör­müş­dür. Müx­tə­lif  il­lər­də Əh­məd  Ba­kı­xa­no­vun  ifa­sın­da “Ba­ya­tı-Şi­raz, “Şur” mu­ğam­la­rı Mosk­va­da çar olun­muş­dur. Azər­bay­can­da “Rast”, Ça­har­gah”, “Hu­ma­yun”, Se­gah-za­bul”, “Şah­naz” və “Ra­hab” mu­ğam­la­rı nə­fis şə­kil­də çıx­mış­dır. Vo­kal dəst­gah for­ma­sın­da par­ti­tu­ra Bəh­ram Man­su­ro­vun və xa­nən­də Ha­cı­ba­ba Hü­sey­no­vun, Ya­qub Məm­mə­dov və Bəh­ram Man­su­ro­vun ifa­sın­da çap olun­muş­dur. Bu mu­ğam­la­ra zə­ma­nə­mi­zin ən gör­kəm­li sə­nət­kar­la­rı Qa­ra Qa­ra­yev, To­fiq Qu­li­yev rəy­lər yaz­mış­lar. N.Məm­mə­do­vun  işləməlrilə İs­lam Rza­ye­vin ifa­sın­da “Ba­ya­tı-Şi­raz” dəst­ga­hı, Zül­fü Adı­gö­zə­lo­vun ifa­sın­da “Se­gah-Za­bul” no­ta alın­mış­dır. Qeyd elə­mək la­zım­dır ki, bəs­tə­kar ta­ma­şa­ya qo­yul­muş xey­li əsə­rə də mu­si­qi yaz­mış­dır.

AMEA-da uzun il­lər  eks­pe­di­si­ya­da top­la­dı­ğı xalq mah­nı­la­rı və rəqs­lə­ri YU­NES­KO-nun xoş mə­ram­lı sə­fi­ri və Hey­dər Əli­yev fon­du­nun pre­zi­den­ti Meh­ri­ban xa­nım Əli­ye­va­nın hi­ma­yə­si­lə ha­zır­la­nan VII  cild­dən  iba­rət “An­to­lo­qi­ya”da çap edil­miş­dir.

Onu de­mək is­tər­dim ki, dos­tum Nə­ri­man doğ­ma Azər­bay­ca­nı ca­nın­dan ar­tıq se­vir, onun in­ki­şa­fı­na se­vi­nir, yo­rul­ma­dar ça­lı­şır. Uzun il­lər­dir ki, bəs­tə­kar Nə­ri­man Məm­mə­dov­la bir­lik­də Ba­kı Mu­si­qi Aka­de­mi­ya­sın­da pro­fes­sor və­zi­fə­sin­də ça­lı­şı­rıq.

O, gör­kəm­li bəs­tə­kar, alim, qay­ğı­keş mü­əl­lim və gö­zəl in­san­dır. Pre­zi­dent tə­qaü­dü­nə la­yiq gö­rü­lüb.

Əziz bəs­tə­kar dos­tu­mu ana­dan ol­ma­sı­nın 80 il­li­yi mü­na­si­bə­ti ilə ürək­dən təb­rik edir, ona ye­ni ya­ra­dı­cı­lıq uğur­la­rı, həm­çi­nin , Hü­seyn Ca­vi­din “Şeyx Sə­nan” dra­mı əsa­sın­da yaz­maq­da ol­du­ğu ey­ni ad­lı ba­le­ti­ tez­lik­lə bi­tir­mə­yi­ni ar­zu­la­yı­ram.

To­fiq BA­KI­XA­NOV,
bəstəkar, Xalq artisti