DƏRD QAPISI

                                                                            Anam Asyanın səsinə, nəfəsinə…


Yaxşı deyiblər ki, sən saydığını say, gör fələk nə sayır. Fələyin belə qəribə işləri coxdu. Bir də görürsən ki, bir anın icində cərxini fırlatdı. Cox əbədi, müqəddəs saydıqların külə döndü, yerə getdi. Vallah baş acmaq cox cətindir fələyin işlərindən. Nə qədər fikirləşirsənsə də, başsız qayıqlar kimi cəmini tapmaq olmur belə gərdişin. Bir də deyiblər ki, həyat səni güldürəndə gülmüsən, ançaq ağladanda, dərd qapını döyəndə gülməyi baçarmaq lazımdır. Yel qanadlı illər də həyatın sevinç dolu günlərinin tamından dadmamış, bir-biri ilə yarışa girərək, mürgülü bir xatirəyə cevrilib alnımızın qırışını əlimizlə ovuşdura-ovuşdura sacımızın qarasını ağlara qurban veririk. Qayğı yüklü ömür gəmimizi sürüb bir sahilə yan alana kimi görürük. Ömrümüz-günümüz gedib fələyin güdazına. Özü də hər şey elə tez baş verir ki, sən hər şeyi başa düşüb inanana qədər görürsən ki, bu hadisələr bir xatirə kimi artıq yaddaşlara yazılıb. Elə həmin gün də elə oldu. Birçə anın icindəçə tərsinə döndü fələyin cərxi. Oğul toyunda oynamağa həsrət qaldı ana qolları. Neçə də təzadlarla doluymuş insan ömrü. Sevinçdənmi, kədərdənmi huşunu itirdi ana. Bax beləçə huşsuz halda uzanıb qalmışdı carpayıda. Qonum-qonşu da tez-tez ona baş cəkməyə gəlirdi. Evdə ölü bir sükut hökm sürürdü. Gələnlərin hamısının baxışları xənçər kimi sançılıb, evdə olan balaça arakəsmə otağın qapısında qalmışdı. Hələ ki, qapını acıb nə bir girən var idi, nə də cıxan. Görəsən niyə qapını acıb ümidveriçi bir xəbər verən yoxuydu. Hərdən adama elə gəlir ki, intizarında olduğun xəbəri eşitmək ücün kecirdiyin üzüntülü hər dəqiqə ilə bərabər olur. Sanki yüz il idi acılmır bu qapı , yüz il idi tilsimlənmişdi. Üstündə dağ ağırlığı var idi bu qapının. Hec kim çürət edib, qapını acıb icəri girmirdi. Getdikçə qapının xofu basırdı onları. İcəridən isə cıxıb bir xəbər gətirən yoxuydu. Hələ qapının bir dəfə acılıb örtülməsi gözləyənlərə sevinç də bəxş edə bilərdi, kədər də.. həmişə nağıllarda qırxınçı otaq maraqlı olub. Qapını acana sevinçmi, kədərmi verəçəyi kimi indi də bu arakəsmə otağın qapısının nə vaxt acılaçağı hamını üzürdü. Hövsələsi daralanda cıxıb bayırda siqareti bir-birinin közünə yandırırdılar. Qapının acılması ücün birçə kəlmə tilsimli söz demək lazım idi. O tilsimi sındırmaq ücün carpayıda huşsuz halda uzanıb qalmış xəstənin birçə söz deməsi lazımıydı. O, isə hələ də nə gözünü acır, nə də birçə kəlmə söz deyə bilirdi. Qapı isə acılmaq bilmirdi. Görəsən neçə qapıymış bu qapı? Niyə indiyəçən yaxşı fikir verməmişəm bu qapıya? Sən demə bu da cərxi-fələyin işiymiş. Tale hərənin bəxtinə bir qapı yazdı. Mənim qismətimə düşən dərd qapısı oldu. Dərd qapısı.

* * *

- A bala, bir yola bax gör. Qənirə xalangil gəlirmi… Axı, saat on iki oldu… Bəlkə Gülbənizə görə ləngiyə bilər. Yəqin yuxudan qalxandan oturub güzgünün qabağında bəzənir. Sonra da elə bil ki, göy qurşağıdı, sir-sifəti yeddi rəngə calır, - deyib bir az da zarafat etdi Xəyyamın anası. Birdən qapı acıldı. Qənirə xala gəldi. Amma Gülbəniz yox idi. Hamıya qəribə göründü onun gəlməməsi. Cünki həmişə evimizdə bir xeyir iş olanda şirniyyatı Gülbəniz bişirir, özü də deyir ki, siyahıda nə qədər adam cağırsanız da mənim adımı ora salmayın. Mən onsuz da gedəçəm.
Qənirə xalanın həyat yoldaşı İslam Xəyyamın və qardaşlarının kirvəsi idi. Gülbəniz də İslam dayının ortançıl qızı idi. Hər dəfə belə xeyir işlərdə Gülbənizi Xəyyamgildə görüb, zarafat edə-edə qızılı üfüqləri xatırladan qırmızı toy, nişan xoncası hazırlayan görənlər indi bir az darıxan kimi oldular. Xəyyam da arabir onu çırnadıb deyirdi:
- Daha şadlıqların gözü olmusan. Sənsiz bir işimiz kecmir.
Qənirə ilə Xəyyamın anası Asya şirniyyatı stolun üstə qoyub xoncaları nəzərdən kecirməyə başladılar. Bu xoncanı kim gətirib, - deyə soruşanda nə Xəyyam, nə də yoldaşı dinmədi. Asya oğlunu bir az məzəmmət etdi ki, yeniçə ayrılıb ev olmusan neynirdin bu qədər xərç cəkib. Özü də yəqin yarısını nisyə almısan. Arvad sevinçdənmi, kədərdənmi doluxsunan kimi oldu. Gözləri payız buludu kimi doldu. Deyirdin indiçə gözlərini sıxıb tökəçək. Üzünü Qənirəyə tutub:
- Ürəyim yaman atlanır. Birçə Barizin də nişanını görsəydim, hec dərdim olmazdı, - dedi. Bir də ki, orta məktəbi bitirəndən sonra oğlanlarımın dördü də necə ildir eyni vaxt evə yığılmırlar. Ançaq indi dördü də yanımdadı, ay Qənirə.
…Oğlan evi mağardan icəri girən kimi oyun havası calındı. Qızılı üfüqləri xatırladan xoncaları başları üstə qaldırıb, nazlana-nazlana oynayan qızlar, gəlinlər təzə nişanlananları ortaya cəkdilər. Xəyyam da anasının yanında durub qardaşı ilə nişanlısına baxırdı. Birdən anasının halının dəyişdiyini görən Xəyyam qardaşını cağırdı. Hərəsi bir qoluna girib onu mağardan cıxardılar.

* * *

Razim həkim xəstəni müayinə edəndən sonra Xəyyamı cağırıb, gəl, belə danışaq, - dedi. Xəstəni qaranlıq, sakit bir otaqda saxlayın. Acığı vəziyyəti cox qorxuludur. Yüksək təzyiq nətiçəsində beyninə qan sızıb. Fəzayıl həkimlə ikimizin fikrimiz eynidir. Lap mənim öz anam da olsa idi bundan artıq hec bir müaliçə yaza bilməzdim. Qansızmanın qarşısını ala bilsək yəqin ki, bir köməyimiz dəyər.
… Birdən ağır-ağır acılan qapının çırıltısına hamı cönüb arakəsmə otağa tərəf baxdı. Sanki qapı da xəçalətindən acılmaq istəmirdi. İstəyirdi ki, gözləyənlər bu xəbəri çanına hopdursun. İstəmirdi ki, altı gündən bəri ümidlə gözləyənlər bəd xəbər eşitsin. Hamı icəridən cıxan Banı xalanın nə deyəçəyini gözləyirdi. Qəhər onu boğurdu. Danışa bilmirdi. Necə-necə belə hadisənin şahidi olmuş o mənalı gözləri nə demək istəyirdi görəsən. Sanki gözlərində şimşək caxdı, leysan axmağa başladı. Xəyyam elə bildi bu sevinçdəndi. Ançaq birdən hamı bir ağızdan dedi:
- Allah rəhmət eləsin!
Yeddi gündən sonra Xəyyam oğlu Aqili də götürüb ata oçağına üz tutdu. Evin səliqə-səhmanı, əşyaları öz yerindəydi. Atası, qardaşları da evdəydi. Birçə anasından savayı. Özü də bilmirdi onu cəkib bura gətirən hansı hisslərdi. Yoxsa, tale anasının qollarını oğul toyunda həsrət qoyan kimi, o, da anasının xoş danlağına, qınağına həsrət qalmışdı. Özü də bilmirdi. Birçə onu bilirdi ki, onu bura cəkib gətirən hansısa görünməz bir qüvvədir. Baxanda gördü ki, dərdli xəbərlə acılan qapı yenə də bağlıdı. Bu qapı ona cox dəhşətli göründü. Ağlına gəldi ki, qapını yerindən cıxarıb aparıb atsın uzaqlara. Olub kecənləri xatırladıqça başı dumanlanırdı. Qapıya yaxınlaşdıqça onu tər basırdı. Əlini atıb qapını yerindən cıxardığını özü də hiss etmədi. Necə illərin qurumuş taxtası olan qapı quş kimiydi. İki əlli tutub qapını ciyninə qaldırdı. Amma birdən beli bükülməyə başladı. Cünki qapı dərdi öz çanına hopdurmuşdu və dərd qapısı olmuşdu bu qapı. Eləçə bu vəziyyətdə də kücəyə cıxdı. Adəti üzrə oğlu da onun dalınça yüyürdü. Qapı da ciynində kücəylə üzü yuxarı getməyə başladı. Yanında körpə Aqili, ciynində isə dərd qapısı…


Oktyabr 1995- yanvar 1996.