Ana səhifə Repressiya Qurbanları Qurultayların materialları Nəşrlər Fotoalbom
Azərbaycan
jurnalı
il
nömrə
ayrı jurnallar

İn­ti­qam QA­SIM­ZA­DƏ
Ədəbiyyatımızın güzgüsü
Bəxtiyar VAHABZADƏ
lqar Fəhmi
Kölgəboğanlar
İlqar Fəhminin "Çənlibel tülküsü" ədəbi layihəsi.
Üçüncü kitab
CORC  ORUELL
"Heyvanıstan"
roman
Qəşəm Nəcəfzadə
Na­miq HA­CI­HEY­DƏR­Lİ
Gülşən LƏTİFXAN
PISPISA
Va­qif SƏ­MƏ­DOĞ­LU
QA­LİB
Yагуб BABAYEV
AZƏRBAYCAN ŞEİRİNİN SƏDİSİ”
XACƏ HÜMAM TƏBRİZİ
(1238-1314)
Zaman Əsgərli
DİR DAHA NATƏVAN HAQQİNDA
Vaqif YUSİFLİ
Aslan Quliyevin “Yazıçının savaşı” kitabı barədə
POEZİYA
  

Bəxtiyar VAHABZADƏ


  
GÜ­LÜS­TAN-QA­RA­BAĞ

Qa­ra­bağ­lı dos­tum, mər­hum
Xu­du Məm­mə­do­vun əziz xa­ti­rə­si­nə
Qa­ra­bağ qəsb ol­du, Qa­ra­bağ əh­li
Yur­dun hər ye­ri­nə sə­pə­lən­dilər.
Bu dərddən bü­kül­dü mil­lə­tin be­li,
Bu da baş­qa qə­za, baş­qa bir qə­dər!
Göz­lə­ri yol­lar­da, si­nə­si dağ-dağ,
Biz­dən im­dad um­du o dərdli tor­paq.
Na­lə­si, fər­ya­dı alə­mi sar­dı,
Tor­paq di­lə gəl­di, fər­yad qo­par­dı:
- Kö­mək əli­ni­zi uza­dın mə­nə,
Həd­di­ni bil­di­rin za­lım düş­mə­nə!

* * *
Ba­şı­nın üs­tün­də yır­tıq dam­la­rı
Aran­da ya­şa­dı dağ adam­la­rı.
Qa­ra­bağ ləh­cə­si, Qa­ra­bağ sə­si
Aran bür­kü­sün­də dər­bə­dər ol­du.
Bu­lan­dı dağ­la­rın bül­lur çeş­mə­si,
Tan­rı­nın qur­du­ğu ni­zam po­zul­du.
Bö­lü­nə-bö­lü­nə ki­çil­di Və­tən.
Si­nə­si dağ­la­nan, gö­zü yol çə­kən
Qa­ra­bağ göz­lə­yir, göz­lə­yir bi­zi -
Göz­lə­yir da­dı­na yet­mə­yi­mi­zi.
İl­lər uzan­dıq­ca səbr qı­sal­dı.
Qa­ra­ba­ğın gö­zü yol­lar­da qal­dı,
Bu yer­də “Gü­lüs­tan” düş­dü ya­dı­ma,
Ağır daş bağ­lan­dı qol-qa­na­dı­ma.
Gü­lüs­tan sa­zi­şi bir qan­dal ki­mi,
Keç­di qo­lu­mu­za, biz məh­kum ol­duq.
Əsir Qa­ra­ba­ğım köh­nə dər­di­mi
Sız­lat­dı, biz tə­zə dər­də tu­tul­duq.

* * *
Sə­fə­rə çıx­mı­şıq, Şə­ki­dən bir­baş
Üzü Qa­ra­ba­ğa sür­dük ma­şı­nı.
Gör­düm ki, yol bo­yu sü­rü­cü qar­daş
Giz­lə­də bil­mə­yir öz tə­la­şı­nı.
Yol bo­yu ağ­rıy­la dü­nə­ni an­dıq.
Aşa­ğı Qər­vənddə gə­lib da­yan­dıq.
Ha­lal tor­pa­ğım­da bur­dan o ya­na
Keç­mə­yə yox bi­zim ix­ti­ya­rı­mız.
Bi­zə həs­rət qa­lıb öz di­ya­rı­mız,
Aşa­ğı Qər­vənddə du­rub yad ki­mi,
Yu­xa­rı Qər­vən­də boy­la­nan ol­duq.
Biz­dən ni­cat uman əsir ana­nın
Ha­lı­na uzaq­dan biz ya­nan ol­duq.
Bir ad­lı bu kən­dim o kən­də həs­rət!
Bu bir hə­qi­qət­dir, acı hə­qi­qət!
Am­ma hər hə­qi­qət, hər doğ­ru haq­mı?
Bu acı ger­çək­lə ba­rış­mı­şıq biz.
Də­də­lə­rin ru­hu ba­rı­şa­caq­mı?
Bu ağır su­a­la sa­bah yox, bu gün
Ca­vab ver­mə­li­dir hər nə­fə­ri­miz.

ƏL AÇ­DIQ GÖY­LƏ­RƏ

Nə vaxtdan öl­çül­dü vaxt, za­man ilə?
Dün­ya gö­zəl­ləş­di ilk in­san ilə.
İn­san son­suz eş­qin qa­dir sə­si­dir,
Al­la­hın yer­də­ki xə­li­fə­si­dir.

Bir yer­də hə­ya­tın zöv­qü­nü dad­dıq,
Ça­lış­dıq, ge­cə­ni gün­dü­zə qat­dıq.
Al­la­hın ver­di­yi ağ­lın gü­cüy­lə
Bom­boş yer üs­tün­də dün­ya ya­rat­dıq.

Biz uca göy­lər­dən gəl­di­yi­miz­dən,
Sığ­ma­dıq hü­du­du bi­li­nən yerə.
Dün­ya dər­di­mi­zi sor­ma­dı biz­dən,
Əl aç­dı im­dad­çün in­san göy­lə­rə.

BİR Rİ­CA
(“Mü­ha­ki­mə”dən)

Bül­bül­dür ta­nı­dan gü­lü, gül­şə­ni,
Mə­nim­çün ya­ra­dıb Al­la­hım sə­ni.
Sən var­san, bu dün­ya, bu aləm mə­nim,
Ey də­rin ka­mal­lı.
Əgər sən ol­ma­san, yox ki­mi­yəm mən,
Yel­kən­siz, sü­kan­sız bir gə­mi­yəm mən.
Hər giz­li ba­xı­şın ürək tit­rə­dir,
Gü­lü­şün şəf­qət­li, ba­xı­şın də­rin.
Mə­ni mən­dən alıb, sə­nə bəxş edir
Mən­dən gi­ley­lə­rin, şi­ka­yət­lə­rin.
Özün sirr, sö­zün sirr, tə­bəs­sü­mün sirr.
Sə­nin til­si­mi­nə dü­şən­dən bə­ri,
Bir­li­yə, vəh­də­tə sə­ni səs­lə­yir
Möh­tac ürə­yi­min dö­yün­tü­lə­ri.
Özü­mü yan­dı­rır öz kö­nül ahım.
Se­vin­cim, gü­vən­cim, ey səc­də­ga­hım.
Ədə­bi möh­ta­cam, sə­nə möh­ta­cam,
Ye­ni­dən oy­na­yır köhnə hə­vəs­lər.
Sən­dən bir ri­cam var, sən­dən bir ri­cam,
Sev mə­ni, mən sə­ni sev­di­yim qə­dər.

* * *
Kör­pə mı­şıl­tı­sı xə­fif meh ki­mi
Qa­rı­şır ana­nın lay­lay sə­si­nə,
Bu bir­lik ox­şa­yıb əsəb­lə­ri­mi,
Ucaltdı ru­hu­mu göy qüb­bə­si­nə.
Ana nə­fə­si­lə gül­lən­di hər yan,
Bu şi­rin ava­za qay­na­dı qa­nım,
Bo­ğaz­da səs­lə­nən qay­nat­ma­lar­dan.
Sü­zül­dü ru­hu­ma Azər­bay­ca­nım.

VİC­DAN ŞA­HİD­Lİ­Yİ

Hər­dən əzab sa­tar, qəm alar mə­ni,
Mə­nim bu dün­ya­da çox xa­tam olub.
Səhvlər, qü­sur­lar, xa­ta­lar mə­ni
Ye­ni­dən ya­ra­dan öz atam olub.
Xa­ta­lar üs­tün­də boy at­mı­şam mən,
Özü­mü ye­ni­dən ya­rat­mı­şam mən.

Səh­vi­mə, xa­ta­ma ha­mı­dan qa­baq
Şa­hid də, ha­kim də vic­dan­dır an­caq.
Be­lə bir məq­am­da və­kil lal olur,
Haqq kə­sir, ya­lan­sa pa­yi­mal olur.
Şa­hi­dim, və­ki­lim, ha­ki­mim də mən,
Qaç­maq müm­kün­mü­dür bu məh­kə­mə­dən?

Vic­dan şa­hid­li­yi! Kö­nül­lü dus­taq!
Özün­dən kö­nül­lü in­ti­qam al­maq!
Vic­dan şa­hid­li­yi! Bir hökmdar tək
Özü­nə çək­di­yin öz si­nə da­ğın.
Vic­dan şa­hid­li­yi! Özü­nü gör­mək,
Özü­nün özü­nə təs­lim ol­ma­ğın.

Özü­nü gör­mə­yən gör­məz öz­gə­ni,
Sö­zü­nü an­la­maz, özü­nü bil­məz.
Özü­nü bil­mə­yən bil­məz kim­sə­ni,
Əy­ri­yə əyi­lər, dü­zə əyil­məz.
Şa­hi­din, və­ki­lin, ha­ki­min də sən,
Qaç­maq müm­kün­mü­dür bu məh­kə­mə­dən?

TƏS­LİM

Ay­rı­lıq mü­si­bət, ay­rı­lıq zü­lüm!
Bu fa­ni dün­ya­ya in­di, ay gü­lüm,
Sə­nin var­lı­ğın­la bağ­lan­mı­şam mən,
Ru­hum qa­nad­la­nır hər “can” sö­zün­dən.

Tap­mı­şam, a gü­lüm, özü­mü sən­də,
Məs­təm hisslə­ri­nin in­cə­li­yin­dən.
Dün­ya dərdlə­rin­dən in­cik dü­şən­də
Ye­ga­nə tə­səl­lim sən­sən, tək­cə sən.

Özün bir ya­na­san, eş­qin bir ya­na,
Sə­ni hər dər­di­mə məl­həm bil­mi­şəm.
Bu za­lım dün­ya­nın əzab­la­rı­na
Sə­nə sev­gim ilə üs­tün gəl­mi­şəm.

ÜÇÜN­CÜ GÖZ - KÖ­NÜL GÖ­ZÜ

Göy üzü da­mar-da­mar,
Göy­dən ye­rə nur da­mar.
Ha bax­dım göy üzü­nə,
Nu­ru gö­rə bil­mə­dim.
“Göz­lə­ri­min işı­ğı bəl­kə azal­mış”, - de­dim,
Xalq hik­mə­ti heç za­man yan­lış olam­maz de­yə
Bir da­ha bax­dım gö­yə.
Gör­düm, vı­zıl­tı­lar­la uçan bir anaş arı
Qon­du gül lə­çə­yi­nə.
Dü­şün­düm: “bu arı­nın mə­ra­mı nə, qəs­di nə?”
Qı­zıl gül di­lə gəl­di
(Ya mə­nə elə gəl­di):
“Göy­dən enən o nu­ru gö­rə bil­mək­çün sə­nə
Üçün­cü göz gə­rək­dir,
Göy­dən enən nur se­li yer­də çi­çək-çi­çək­dir,
Gö­zəl­lik­lər önün­də bu an hey­rət­də­yəm mən.
Çıx­maq da müm­kün de­yil, gör­dü­yüm gö­zəl­li­yin
Sir­li ca­zi­bə­sin­dən.
Gö­zəl­li­yə hey­rə­tim baş­qa göz ver­di mə­nə,
Gör­mə­di­yim nu­ru da o göz gös­tər­di mə­nə,
An­la­dım, üçün­cü göz mə­nim kö­nül gö­züm­dür.
O göz ilə ba­xan­da ge­cə də gün­dü­züm­dür,
O göz ilə ba­xan­da mən yal­nız üzü de­yil,
Həm də özü gö­rü­rəm.
Bi­rə ba­xıb o bi­rin ar­xa­sın­da giz­lə­nən
Onu, yü­zü gö­rü­rəm.
O göz ilə ba­xan­da daş­da da, tor­paq­da da,
Ot­da da, yar­paq­da da,
Dü­zən­də də, dağ­da da,
Qa­ra­da da, ağ­da da
Mən özə­yi gö­rü­rəm.
Bu gü­nə bax­maq ilə gə­lə­cə­yi gö­rü­rəm.
O göz ilə ba­xan­da, bir giz­li sirr gö­rü­rəm.
Hə­lə mis­ra­lan­ma­mış nəğ­mə, şe­ir gö­rü­rəm.
Bir nəğ­mə­dir, şe­ir­dir bu dün­ya baş­dan-ba­şa
Kö­nül gö­züy­lə bax­san.
Kö­nül gö­zün yox­du­sa, bu hik­mət­dən uzaq­san.




SƏN DƏ MƏ­Nİ ANA­SAN
(MÜ­HA­Kİ­MƏ”dən)

Dün­ya əzab­la­rın­dan be­zi­kib usa­nan­da
Du­rur gö­züm önün­də dər­hal sə­nin su­rə­tin.
De­mə min rən­gi var­mış ar­zu­nun, mə­həb­bə­tin.
Unu­du­ram bir an­da
Sə­ni dü­şü­nən ki­mi,
Baş­qa qay­ğı­la­rı­mı, baş­qa fi­kir­lə­ri­mi.
İn­di mə­nim dün­ya­da bir dər­dim var: O, sən­sən,
Yo­lum­da ma­yak olub, mə­nə yol gös­tə­rən­sən.
Bü­tün dü­ş­ün­cə­lə­rim, dər­dim, ar­zum bir ya­na,
Am­ma sən bir ya­na­san.
Ələm­li gün­lə­rim­də mən sə­ni an­dı­ğımtək
Sən də mə­ni ana­san,
Mə­ni doğ­ma sa­na­san.
Sən ya­dım­dan çıx­ma­mış ye­nə dü­şür­sən ya­da,
Şü­kür ol­sun Al­la­ha, sən var­san bu dün­ya­da!

GE­CİK­MƏ

Mən hə­mi­şə bu gün­dən sa­ba­ha göz dik­mi­şəm,
Am­ma özüm-özüm­lə gö­rü­şə ge­cik­mi­şəm.
Qa­laq-qa­laq iş­lə­rim,
Dik­lə­rim, eniş­lə­rim,
Qə­ləm­lə dostlu­ğum­dan gö­yə­rən vər­diş­lə­rim
Mə­ni vu­ran gah ye­rə, gah da uçur­du gö­yə,
Ge­cik­dim öm­rüm bo­yu özüm­lə gö­rüş­mə­yə.
İz­ti­rab­lar için­də yox ol­sam da va­rım­dan,
Ge­cik­mi­şəm yaz bo­yu is­ti göz yaş­la­rım­dan.
Su ve­rib be­cər­di­yim bə­hə­ri­mə, ba­rı­ma,
Ge­cik­mi­şəm içim­dən do­ğan ar­zu­la­rı­ma.
Ge­cik­mi­şəm hə­ya­tı hə­ya­tım­dan um­ma­ğa,
Ge­cik­mi­şəm ən uca, əq mü­qəd­dəs his­si­min
Ba­şı­na do­lan­ma­ğa.
Ge­cik­mi­şəm, ço­xu­nu əzab­ı­yla bez­di­rən,
Mə­nə­sə qa­nad ve­rən
Hər qə­mə yox, Al­la­hın sev­di­yi bən­də­si­nə
Pay ki­mi gön­dər­di­yi o mön­tə­şəm qə­mə də.
Ge­cik­mi­şəm uzaq­da mə­lə­yən eş­qi­mə də.
Ma­cal da tap­ma­mı­şam özüm­lə tək qal­ma­ğa,
Özüm­dən küs­dür­dü­yüm sı­nıq, qı­rıq qəl­bi­mi
Bir gün ələ al­ma­ğa.
Val­lah, özüm-özü­mə ça­ta bil­mi­rəm da­ha.
Qaç-tut­du oy­na­yı­rıq, yol uzun, öz-özü­mü
Tu­ta bil­mi­rəm da­ha.
O za­man ki, yo­ru­lub çə­ki­li­rəm tək­li­yə,
Ta­le­yim­lə ba­rı­şıb, en­di­ri­rəm ba­şı­mı
Aman­sız ger­çək­li­yə.
Çə­ki­rəm gün­dü­zü­mün he­sa­bı­nı hər ge­cə
Öz-özüm­lə giz­li­cə...
Yan­lış ad­dım­la­rı­mı dərk edin­cə son­ra­dan
Minbir əzab çək­mi­şəm.
Dün­ya­ya gəl­mək­də də, de­yə­sən, ge­cik­mi­şəm...

BE­LƏ GET­SƏ...

Bir sir­daş is­tə­yi­rik
Qəl­bi­mi­zi du­ya­caq;
Tə­miz­sə - qəl­bi­mi­zi
Gə­lin özü­müz açaq.

Ac­göz ye­dik­cə açar,
Di­lən­çi­yə əl açar,
Zənn et­mə ki, ta­mah­kar
Axır bir gün do­ya­caq.

Ucal­dıq­ca biz en­dik,
Düz yol­dan ge­ri dön­dük;
Özü­mü­zü dü­şün­dük,
Özü­mü­zü biz an­caq.

Qa­na hə­ris zə­li­lər
Sor­du­ğu­nu az bi­lər;
Be­lə get­sə, ölü­lər
Mür­də­şi­ri yu­ya­caq.

GÖR­DÜM

Bol ol­sa mey­və­si, bol ol­sa ba­rı,
Əyi­lən bu­daq­dan ib­rət gö­tür­düm.
Ba­şı­nı dik tu­tan əda­baz­la­rı
Da­im özün­dən də aşa­ğı gör­düm.

DÜN­YA­YA GƏL­MƏ­MİŞ

Yo­lum dar da­la­na di­rə­nib ar­tıq,
Sağ-so­lum dağ-də­rə, qar­şım qa­ran­lıq.
Çaş­mı­şam, ağ­lım da çat­mır da­dı­ma,
Özüm hay ve­ri­rəm öz fər­ya­dı­ma.
Düş­dü­yüm da­la­nın yox­mu­dur so­nu?
Dün­ya­ya gəl­mə­miş har­dan bi­ləy­dim
Dün­ya­nın bu qə­dər puç ol­du­ğu­nu?

ÖZÜY­LƏ SA­VAŞ

Özüy­lə sa­va­şı nə bil­sin na­şı?
Da­im sa­vaş­da­dır aqil özüy­lə.
Dos­tun pis işi­ni üzü­nə qar­şı,
Yax­şı iş­lə­ri­ni ar­dın­ca söy­lə!