Ana səhifə Repressiya Qurbanları Qurultayların materialları Nəşrlər Fotoalbom
Azərbaycan
jurnalı
il
nömrə
ayrı jurnallar

"MƏ­NƏ YA­ŞA­MAQ YOX, ŞE­İR YAZ­MAQ
GƏ­RƏK­DİR..."
Nizaməddin ŞƏMSİZADƏ
İTMİŞ NƏSLƏ UVERTÜRA
HÜSEYN KÜRDOĞLU
KAMİL ƏFSAROĞLU
ÇADIR
Roman
AZƏR ABDULLA
MƏCNUN GQYÇƏLİ
NATİQ RƏSULZADƏ
NƏVƏ
Hekaya
GÜLŞƏN TOFİQQIZI
HÖRÜMÇƏK TORU
Hekaya
AĞACƏFƏR HƏSƏNLİ
RAFAİL TAĞIZADƏ
POLSHA ŞEİRLƏRİ SİLSİLƏSİNDƏN
SÜDABƏ AĞABALAYEVA
DURULACAQ BİR DÜNYA
BALAYAR SADİQ
ASİA RÜSTƏMLİ
MÜTƏRCİM CƏFƏR CABBARLI

 

AĞACƏFƏR HƏSƏNLİ


  
Ya­dır­ğa­dım ha­mı­nı­zı,
yad­dan çı­xar­dım;
dərd öv­kə­lə­di kü­rə­yi­mi.
Han­sı tə­səl­li qay­ta­ra­caq -
ağ­zı­ma gəl­miş ürə­yi­mi.

Yor­ğun-ar­ğın yol­çu­yam,
ümid­dən baş­qa yox­dur itir­di­yim.
Bar­sız-bə­hər­siz ağa­cam,
ya­dı­ma düş­mür, axı­rın­cı də­fə mey­və gə­tir­di­yim.

Dö­yə­cə­yim qa­pı­lar­dan
pas­lı qı­fıl açı­lıb;
his­li çı­ra­ğı mil­yon il­dir sö­nüb -
həs­rə­ti­min nə baş­lan­ğı­cı var, nə so­nu.

Unut­dum ha­mı­nı­zı
bi­vec qo­hum-qar­daş.
Nə özü­nü­zə umac ova bil­di­niz,
nə əriş­tə kəs­di­niz,
ha­zır­ca kö­kə tap­maq is­tə­di­niz.

Unut­du­nuz gö­bə­yi­niz han­sı ağa­cın al­tın­da kə­sil­miş­di.

Al­tı­nız­da han­sı ağa­cın
xə­zan vur­muş yar­paq­la­rı əzil­miş­di.
Ba­ba oca­ğı­nı­zı kor qoy­du­nuz,
lə­nət sə­nə, kor şey­tan.
Ba­ğış­la­yın, yad­dan çı­xar­dım ha­mı­nı­zı.

VAX­TIN TOR­PA­ĞI

Gö­yə­rir ax­şam­lar vaxt tor­pa­ğın­da
udur öm­rü-gü­nü baxt ba­taq­lı­ğı.
Əfən­dim, əy­ləş­mə nağd tor­pa­ğın­da,
kə­fən­dir ha­mı­nın ağ ba­taq­lı­ğı.

Qa­lın­dır gö­nü­müz tut yar­pa­ğın­dan
ça­lır gü­nü­mü­zün rən­gi qa­ra­ya.
Yı­ğı­rıq səs­lə­ri od yar­pa­ğın­dan,
dö­nür bi­zim üçün “Zə­min­xa­ra­ya”.

Mərc gə­lən şim­şə­yin qu­lun­cu sı­nır,
bu­lud da bu­la­da gə­lir ba­da­laq.
Çək­di­yi­miz işıq hər ax­şam sö­nür,
bir gün­düz sön­mə­di - işıq­sız qa­laq.

Bir gün­düz say­ma­dı ye­rin­də, an­caq,
bir ax­şam qal­ma­dı yol get­mə­yin­dən.
Vax­tın tor­pa­ğın­da qaç­dıq do­yun­ca,
bez­dik bu dün­ya­da yel öt­mə­yin­dən.

HA­MAR YOL­LA­RI SEV­MƏ­DİM

Ha­mar yol­la­rı sev­mə­dim,
da­mar-da­mar yol­lar mə­ni sev­mə­di.
Keç­di­yim do­lan­bac, en­siz cı­ğır­lar,
ətə-qa­na do­lur, yo­la çev­ri­lir.

Ta­nı­ya bil­mə­dim sax­ta yol­la­rı,
əl­lə­ri­min içi qı­rış­dı, yol­du.
Üzü­mə qa­yı­dır yor­ğun qol­la­rım,
mə­nim ayaq­la­rım yol­la­rı yor­du.

Ha­mar-ha­mar yol­lar,
də­mir-dü­mür yol­lar...
Sən qu­şun yo­lu­nu ni­yə tu­tur­san,
göy­dən yol çək­mi­sən, uçub ge­dir­sən?
Qu­ru­da azır­san, su­da ba­tır­san,
ba­lı­ğın yo­lu­nu qu­cub, ge­dir­sən.

Da­mar-da­mar yol­lar mə­ni sev­mə­di,
Al­la­hın yo­lu­nu azıb ge­dir­sən.
Ya­lın aya­ğı­na qa­loş gey­mə­din,
Har­dan ne­cə gəl­di ba­sıb ge­dir­sən.

Gö­zü yol­la­ra­dır pən­cə­rə­lə­rin,
İzi yer­də qa­lır pən­cə­rə­lə­ri­min...
Al­nı­mın yo­lun­dan hər gün ke­çi­rəm,
dəy­mək üçün ba­şım əcəl da­şı­na.

AQİ­BƏT

                     Ya­zı­çı Ana­ra

Aqi­bət - quş­cu­ğa­zın sı­ğın­dı­ğı yu­va­dı,
ilan ba­la­sı­nın giz­lən­di­yi oyuq.
Göz­lə­mə­di­yim tərzdə üzü­mə şa­pa­laq də­yir­sə,
aqi­bət­di.
Əcəl gi­rə­və ta­pıb qa­pı­mı dö­yür­sə,
aqi­bət­di.

Aqi­bət­di - na­ğıl­lar­da qı­zıl yu­mur­ta tap­ma­ğı­mız,
yel at­la­rı mi­nib çap­ma­ğı­mız.
Aqi­bət­di - ağ­zı­mı­zın ətə çat­ma­ma­ğı,
gö­zü­mü­zün yat­ma­ma­ğı...
Yas­tı-yas­tı gəz­mə­yi­miz
yas­tı ba­la­ba­nı eşit­di­yi­miz an­dan baş­la­nır.
Ba­şı­mı­zın al­tı­na yas­tıq qoy­ma­ğı­mız,
fıs­tıq kəs­mə­yi­miz,
öm­rü­mü­zə bal­ta çal­ma­ğı­mız - aqi­bət­di.

“Dov­şa­na qaç, ta­zı­ya tut” - de­yi­rik­sə,
dəy­mə­miş tut ye­yi­rik­sə - aqi­bət­di.
Dəy­mi­şi­miz qa­lıb, ka­lı­mız tö­kü­lür­sə,
da­ba­nı­mız­dan na­lı­mız tö­kü­lür­sə - aqi­bət­di;

Aqi­bət - Çal­dı­ran­dı,
Xo­ca­lı­dı...
Qo­ca­lıq­dı.

Mə­hər­rəm­lik­də kən­di­miz­də­ki imam mü­si­bə­ti­di,
gür­cü ça­rı­nın Gən­cə qa­pı­la­rı­na mü­na­si­bə­ti­di.

Əgər ba­şı­mı­za dam uçu­lur­sa,
qa­lı­rıq­sa da­şın-di­va­rın altda.
Dün­ya­da əda­lət di­va­nı var­sa,
haq­qı sax­la­yır­sa di­va­rın altda -
bu aqi­bət­di.

Aqi­bət­di - ahıl ya­şı­na çat­ma­ğı­mız.

BEL AĞA­CI

Ti­fa­qı da­ğıl­mış ürək ney­lə­sin,
ne­cə keç­sin öm­rün yal-ya­ma­cın­dan?!
Ha­mı­ya sir­ri­ni açıb söy­lə­sin,
ya­pış­sın gü­ma­nın əl ağa­cın­dan?!

Ha­mı­mız Al­la­hın şi­kəst bən­də­si,
söy­kə­nib ca­nı­mız əl ağa­cı­na.
Kü­lək­lər gə­ti­rir “Şi­kəs­tə” sə­si
dır­ma­şır ru­hu­muz yel ağa­cı­na.

Qəlb ne­cə vur­ma­sın ağ­rı­nı üzə,
adam­lar ası­lır dil ağa­cın­dan.
Pe­şi­man olu­ruq gə­li­şi­mi­zə
hə­rə­miz bir nəs­lin bel ağa­cın­dan.

UÇUR

Göy­də qa­ran­quş­lar, sər­çə­lər uçur,
göy üzü bir də­fə ba­şı­ma uç­mur.
Yer­də qa­rış­qa­lar, mil­çək­lər uçur,
Yer üzü bir də­fə ba­şı­ma uç­mur.

Fi­kir ver, dün­ya­nın bü­növ­rə­si­nə,
daş da­şa söy­kək­dir, di­var di­va­ra.
Mə­lək­lər al­da­nıb şey­tan sə­si­nə,
ye­ri də, gö­yü də qo­yub ava­ra.

Uçub ay­rı­lıq­lar mə­nim ba­şı­ma,
mə­nim ax­maq kön­lüm uçuq-uçuq­dur.
Bir dam­la su qat­dım öz göz ya­şı­ma,
bu su göz ya­şı­ma pər­səng üçün­dür.

***

Xə­ca­lət çək­dim,
üzü­mün su­yun­da çim­dim.
Mən - çox­bil­miş
adam­la­rın ya­nın­da heç kim­dim.

Ca­nım, adım üs­tüm­də ol­ma­ğıy­nan,
odum, tüs­tüm ol­ma­ğıy­nan,
bir-iki pi­və dos­tum ol­ma­ğıy­nan de­yil,
mən heç ki­məm.

As­qır­dım, səbr gə­tir­dim,
kəm­höv­sə­lə ca­nım, səbr et.
Nəm çək­dim, möh­lət bi­tir­dim,
o yol, o da sən, itil get!

Lə­nə­tə gəl­sin, sür­dü­yüm ömür,
eş­şək ara­ba­sı sür­səy­dim,
bun­dan yax­şıy­dı...
Üzü­mün yum­şaq­lı­ğı­nı gö­rüb
pam­bıq­la kəs­di­lər ba­şı­mı.

İL­XI

Ça­tan kim ad gü­nə­şin qi­ya də­mi,
il­xı­sı­nı bu­ra­xır­dı Zi­yad əmi.
Da­ra­şır­dı ya­mac­la­ra qaş­qa at­lar,
qor­xub, hür­küb nal tö­kür­dü baş­qa at­lar.

İl­xı axır­dı çay ki­mi,
il­ğım axır­dı sel ki­mi.
Gün dar­tı­lır­dı yay ki­mi,
il­xı uçur­du yel ki­mi.

Alp çə­mən­lər tap­daq-tap­daq,
çu­xur-çu­xur, cı­ğır-cı­ğır.
Tap xəs­tə­lik, tap daş, tap dağ;
biz ba­xır­dıq mağ­mın-mağ­mın, fa­ğır-fa­ğır,
Zi­yad əmi kim­dən yı­ğır...

Uşaq­la­ra toy tu­tur­du,
atır­dı kə­mənd at­la­ra.
Hirslə­nib qan ud­du­rur­du,
ça­tır­dı sə­mənd at­la­ra.

Yal tö­kür­dü köh­lən at­lar,
çı­xır­dı uzun yal­la­rı.
Ta­nı­yır­dı köh­nə at­lar
bu qar­ğa-quz­ğun yol­la­rı.

Tap­daq-tap­daq yad­da­şım­da at il­xı­sı
rəng il­xı­sı, cəng il­xı­sı, ad il­xı­sı.
Ça­tır hər gün al gü­nə­şin zi­ya də­mi,
ayaq bas­mır Cən­gə­sə­rə Zi­yad əmi.

***

Bu yar­ğan­dan gə­rək sək­sə­kə ilə ke­çə­sən,
bu yor­ğan­dan gə­rək sağ çıx­ma­ya­san.
Sağ əlim ba­şı­na, yor­ğun qa­ya,
dur­ğun göl­mə­çə, vur­ğun çay.

Ayaq­ya­lın yol, mə­nə bir cüt ça­rıq borclu­san,
gö­zü­mün işı­ğı­nı alan gö­nü­qa­lın dün­ya,
mə­nə bir cüt çı­raq borclu­san -
borclu heç borclu­nun sağ­lı­ğın is­tə­mə­sin...

İk­rah­la bax­dı­ğım kü­çə fa­hi­şə­si,
Al­la­hın ge­cə va­hi­mə­si sə­ni üşüt­mür?
Ki­mə­sə ba­ki­rə­li­yi­ni borclu­san,
de­mə, borclu borclu­nun sağ­lı­ğın is­tər.

Nim­daş pla­şı­mın yır­tıq cib­lə­ri,
de­şik-de­şik ol­muş köh­nə kə­mə­rim.
Mə­nim ümi­di­min düy­mə göz­lə­ri,
borclu borclu­nun sağ­lı­ğın is­tər.

Ba­şı­ma fır­la­nan sır­tıq uşaq­lar,
uçu­run ba­şı­ma çər­pə­lənglə­ri.
Yı­ğın bos­ta­nım­dan yel­pə­nək­lə­ri,
borclu borclu­nun sağ­lı­ğın is­tər.

Elə­dik­lə­ri­mi qa­xın ba­şı­ma,
ba­şı­ma tö­kü­lən qa­ra daş bi­lim.
Dur­na lə­lək­lə­ri düş­sün qar­şı­ma,
yo­num-yon­ta­la­yım, ka­ran­daş bi­lim.
BU­XAR QA­ZA­NI

Lil­par­lar - ha­mı­sı bu­xar qa­za­nı,
dü­şən ya­ğın­tı­nı udur Yer sət­hi.
Göy - an­caq ya­ğış­dan bu­xar qa­za­nır,
bir dam­la keç­mə­yə qoy­mur Yer səd­di.

Öl­dü­rür qu­raq­lıq ca­nım­da nə­mi,
göy­nən ge­dən ru­hum bil­mir ki, bil­mir.
Hər gün su­va­rı­ram kir­pik­lə­ri­mi,
Hər gün dil tö­kü­rəm, bit­mir ki, bit­mir.

Su­san eh­ti­ra­sın kön­lü-gö­zü tox,
şim­şək mö­tə­ri­zə açır ya­mac­da.
Özü­nü apa­ra bil­mir ki, bir dağ,
dü­şür Şah da­ğı­nın ba­şın­dan tac da.

Ağac­lar qu­ru­yub ya­ğı­şın altda,
al­nım­dan tö­kü­lür tər pu­çur-pu­çur.
Son­suz sə­ma­la­rın ba­xı­şı altda,
gö­zü­mün qur­du­nu öl­dür­düm bu cür.

Bu­xar­lan­mış su­lar, xar­lan­mış su­lar
açır leh­mə­lə­rin pas­lı ağ­zı­nı.
Bu­lud­lan­mış su­lar, qar­lan­mış su­lar
yu­mub göy­lə­rin də yas­lı ağ­zı­nı.

Uçu­nan bə­də­nim, qa­çan hə­sə­dim,
ta­le əl­çi­mi­ni qoy­mur əyi­rə.
Bu­xar qa­za­nı­dır ca­nım-cə­sə­dim,
mi­nin­ci də­fə­dir qa­yı­dır ye­rə.

ŞƏR­Tİ ŞUM­DA KƏ­SİR

Ti­kir tor­ba­mı­zı vax­tın sa­hi­bi
Göy­lə­rin gö­zün­də şeh dam­cı­la­rı.
Nə mən ağac ol­dum, sus­dum ye­rim­də
Nə dəy­di be­li­mə şah dam­cı­la­rı.

Ni­yə qa­çaq ol­dum öz yurd-yu­vam­dan
Əl­van sa­ba­hı­mı ta­pa bil­mə­dim.
Sər­çə dim­di­yin­dən dü­şən çö­pün­dən
Özü­mə bir ev­cik ya­pa bil­mə­dim.

Göz dəy­di tit­rə­yən şam işı­ğı­na,
Söz dəy­di söz de­yən haqq aşı­ğı­na.
Dün­ya­ya gəl­mək də qan­qa­ra­çı­lıq,
Dün­ya­dan get­mək də pe­şi­man­çı­lıq.

Ad çək­dim, ah çək­dim, od tut­du içim,
Əs­ki yad­da­şım­da bir ad ye­ri var.
Mə­nim ürə­yi­mə to­xun­ma, ca­nım
Mə­nim ürə­yi­min bir and ye­ri var.

Özün öz qəb­ri­ni qaz­mı­san ki­şi,
Dar­tıb çı­xartdı­ğın gə­vən ye­rin­dən.
Dün­ya­nın ar­şı­nı mə­gər baş­la­nır -
Bi­zim bo­yu­mu­zun kə­fən ye­rin­dən?

Dər­vi­şəm, ağ­lı­ma dua yaz­dır­dım,
Bu mə­nəm - ən xoş­bəxt bax­tın sa­hi­bi.
Ti­kir tor­ba­mı­zı göy­də­ki ki­şi
Şər­ti şum­da kə­sir vax­tın sa­hi­bi.

***

Gö­yün qaş­qa­ba­ğı yer­lə ge­dir:
Açır san­dı­ğı­nı,
Tö­kür pam­bı­ğı­nı...
Ya­mac­lar - ağ dəf­tər
Si­nə­dəf­tər çay­la­rın
Di­li-ağ­zı qu­ru­yub.

Til­sim­lə­nib qı­şın tə­bəs­sü­mü:
Tö­kür hir­si­ni-hik­kə­si­ni
Ana­sı öl­müş Ye­rin üs­tü­nə.
Ba­ca­lar - pa­pi­ros kö­tük­lə­ri­di -
Təs­lim bay­ra­ğı­nı yel­lə­dir göy­dən.

***

Bu­lud­lar çıx­dı qı­nın­dan
Hön­kür­dü dağ­da şə­la­lə.
Su sıç­ra­dı dörd tə­rə­fə
Göl­mə­çə­lər aç­dı la­lə.

ÖZ­GƏ ÇÖ­RƏ­Yİ

Pam­bıq­la baş kəs­di, ha­mı utan­dı,
Qoy­du el-oba­nı avam ye­ri­nə.
Yer­dən qan­qal kə­sib ye­mə­yin dan­dı,
Gül­dü baş­da­şı­nın alın tə­ri­nə.

Ya­pış­dı dör­dəl­li ha­ram ti­kə­dən
Qı­naq hə­də­fi­nə çe­vir­di mə­ni.
Vur­du İs­tan­bul­dan, keç­di Mək­kə­dən
Unut­du gəz­di­yi şeh­li çə­mə­ni.

Ha­lal oca­ğı­na dur­ma­dı yi­yə,
Cən­nət bağ­rın­dan da mer-mey­və dər­di.
Baş­la­yan­da sax­ta pey­ğəm­bər­li­yə
Dö­nüb Al­la­ha da dir­sək gös­tər­di.

Ürək qız­dır­ma­dım, ara vur­ma­dım
Ürək qaz­dır­ma­dım sə­feh sö­züm­lə.
Üzü­mü ağartdı tər­tə­miz adım,
Di­li­min ucun­da ye­ti­şən cüm­lə.

Şöh­rət aza­rı var - için­də na­sı
İs­tə­sən bu rən­gi üzü­nə keç, yax...
Bir dərd var, gö­zü­mün ağı-qa­ra­sı
Mən onun xət­ri­nə dəy­mə­rəm heç vaxt.

Düş­mə­nə ney­lə­di, dos­ta ney­lə­di,
De­dim qa­pı­lar­da gəz­mə çö­rə­yi.
Öz­gə­ni o qə­dər təq­lid elə­di,
Gəl­di göz­lə­rin­dən öz­gə çö­rə­yi.

Kİ­Mİ­YƏM

Do­la­nı­ram sər­səm-sər­səm,
Bir ru­hu dal­ğın ki­mi­yəm.
Ara ye­rə köv­rəltmə­yin
On­suz da çıl­ğın ki­mi­yəm.

Nə üz çe­vir­dim üz­lə­rə
Nə ru­hum sığ­dı söz­lə­rə.
Kül üfür­mü­şəm göz­lə­rə
Səh­ra­da il­ğım ki­mi­yəm.

Bu qa­ya­lar - kür­sü-kür­sü.
Ba­xış­lar­da umu-kü­sü.
Ha ən­də­rin di­bi­mə su
Bi­nə­dən sol­ğun ki­mi­yəm.

Nə de­yim çar­xı çön­mü­şə
Haq­dan çı­ra­ğı sön­mü­şə...
Üs­tüm­də qa­xa dön­mü­şəm
Qu­ru­muş sal­xım ki­mi­yəm.

***

Yer kü­rə­si­ni çox­dan tərk edər­dim,
baş­qa bir Yer kü­rə­si ol­say­dı...
Üs­tün­də or­man­lar, çöl­lər ol­say­dı,
üs­tün­də oke­an­lar, göl­lər ol­say­dı,

o or­man­lar­da çi­çək­lər, gül­lər ol­say­dı,
o çöl­lər­də boz qurdlar ula­say­dı,
çək­mə­lə­ri­min ucu sa­rı pal­çı­ğı­na bu­laş­say­dı,
Yer kü­rə­si­ni çox­dan tərk edər­dim.

Nə­yi­mə gə­rək­dir Yer sət­hi­nin məh­sul­dar tor­pa­ğı,
or­da dən atır­san bi­tir, adam bas­dı­rır­san bit­mir.
Yer kü­rə­si­ni çox­dan tərk edər­dim,
uşaq­lar mə­ni mü­ha­si­rə­yə al­ma­say­dı­lar,
nə­və­lər mə­nə mehr sal­ma­say­dı­lar.

Yer kü­rə­si­ni çox­dan tərk edər­dim,
mə­nə bir qa­pı gös­tə­rən ol­say­dı...
Yer kü­rə­si­ni çox­dan tərk edər­dim,
mə­nim gor evi­mi gös­tə­rin,
baş­qa­la­rı tut­ma­sın.

QA­PA­ZAL­TI

Bu­lud əs­kik ol­mur da­ğın ba­şın­dan
Sax­la­yır zir­və­ni qa­paz al­tın­da.
Bərk ge­dən ada­mın ağ­lı ba­şın­da -
Çə­pə­ki bəd­nə­zər sa­lır atın­dan.

Son an­da yad­da­şın ölür gü­ma­nı,
Ba­xıb öm­rü-gü­nü boş əri­dir­sən.
Sax­la­dım sa­ma­nı, gəl­sin za­ma­nı,
Sən sa­man al­tın­dan su ye­ri­dir­sən...

Ya­rın bi­ya­ban da, səh­ra da od­da,
Ya­lan­çı il­ğım­lar adam al­da­dır.
Ba­şı­nı dik tu­tur səh­ra­da ot da,
Hə­lə mə­nim ba­şım qa­pa­zal­tı­dır.

Qa­paz al­tın­da­dır Mu­ro­vun ba­şı,
Kə­pəz al­tın­da­dır Göy­göl nəh­ri də.
Dü­şüb xan­ça­lı­mın si­mu­zər qa­şı,
Ru­hu­mu ox­şa­mır Göy­göl meh­ri də.

Şu­şa qa­la­sı­dır qa­paz al­tın­da,
Qa­paz al­tın­da­dır kül­li Qa­ra­bağ.
Dil bo­ğa­za qoy­mur yar­pız al­tın­da,
İlan yu­va­sı­dı gül­lü Qa­ra­bağ.

Qey­rət mür­gü­lə­yir pa­paq al­tın­da,
An­caq lə­çək altda düş­mən bir­lə­şir.
Çı­xartdın ba­şı­mı qol­tuq al­tın­dan,
Da­ha qol­tu­ğu­ma qar­pız yer­lə­şir.