Qəndab BABAYEVA

Sükut

Sü­ku­tu ka­ğız ki­mi böl­mək his­si ke­çir ürə­yim­dən. Əv­vəl dörd, son­ra iki, son­ra xır­da -xır­da his­sə­cik­lə­rə. Əli qan­lı cəl­lad ki­mi ən xır­da mər­hə­mət his­si­nə be­lə al­dan­ma­dan sü­ku­tu böl­mək is­tə­rəm. Sü­ku­ta qə­nim kə­sil­mək his­si elə güc­lü ki, ən aman­sız in­sa­na çev­ril­ləm sü­ku­tu de­vir­mək üçün. İn­san­la­rın üzün­dən, gö­zün­dən, ürə­yin­dən, ye­ri­şin­dən top­la­ya bil­səm sü­ku­tu. Sü­kut için­də yox ol­du­ğu­mu­zu an­la­da bil­səm in­san­la­ra. O za­man sü­kut sü­kut ol­maz da­ha. Öl­məz Koş­şey ki­mi enər şah­lıq tax­tın­dan. Baş alıb ge­dər bir ağac yar­pa­ğı ol­ma­ğa. Sü­kut sü­kut ol­maz da­ha.

***

Kim­lər­sə sə­nin ta­le­yi­ni kib­rit çö­pü ki­mi yan­dırb at­dı­lar. Və­tə­ni pu­la, ma­la gö­rə se­vən­lə­rin hə­yat­dan ne­cə məm­nun, ra­zı ol­duq­la­rı­nı gör­mü­sən. Və­tən­dən öz­lə­ri­nə sa­hil ki­mi is­ti­fa­də et­di­lər ki, öz bö­yük məq­səd­lə­ri ora ra­hat yan ala bil­sin. Sən de­mə və­tən tək­cə buz bu­laq­lar de­yil­miş. Sə­nin ki­mi və­tən mü­ca­hid­lə­ri toz­muş, çın­qıl­mış. Bir də­fə kü­lək əs­sə gö­tü­rüb apa­ra­caq qə­dər kö­mək­siz­miş. Və­tə­nin pu­lu­na, ma­lı­na da­raş­maq cəh­di elə mək­təb vax­tın­dan on­lar­da cü­cə­rir­di. Müəl­li­mə­nin söz aç­dı­ğı, şa­gird­lə­rə sev­dir­mək is­tə­di­yi Və­tən Fər­rux, Ağaə­li üçün yağ-pen­dir dür­mə­yi qə­dər ma­raq­lı de­yil­miş. Son­ra­dan Fər­rux ola­caq­dı "Qı­zıl­diş" Fər­rux, Ağaə­li ola­caq­dı "Dol­lar" Ağaə­li. Qı­zıl­diş Fər­rux han­sı­sa par­ti­ya­nın səd­ri­dir in­di. On­lar baş­dan-ba­şa ni­da­dı­lar. Qram­ma­ti­ka­da be­lə bir ter­min var: baş və bu­daq cüm­lə. Elə­lə­ri ye­riş­lə­ri, ba­xış­la­rı ilə baş cüm­lə­di­lər. İl­mə­si it­miş gə­lə­cə­yin ye­rin­də­sə "bəl­kə"­lər­dir, "göz­lə"­lər­dir, şüb­hə­lər­dir.

***

Xe­yir­xah­lı­ğı se­vir­di. Və­tə­ni se­vir­di. Uma­caq­sız, qar­şı­lı­ğın­da heç nə is­tə­mə­dən. Ta­le­yi­nə həbs­xa­na da düş­dü, hə­ya­tın ağ-qa­ra dö­nəm­lə­ri­ni də ya­şa­dı. Yax­şı bi­lir­di ki, seç­di­yi hə­yat­da onu nə­lər göz­lə­yir. Gün­lə­rin bir gü­nü Gül­ha­nə par­kın­da əbə­di ce­viz ağa­cı­na çev­ril­di. Bə­zən fi­kir­lə­şi­rəm ki, biz­lər­də mü­ba­riz ruh­lu in­san­lar, de­yə­sən bir da­ha ol­ma­ya­caq. Na­zim Hik­mət əqi­də­si, ru­hu bir da­ha ol­ma­ya­caq, de­yə­sən. Bu şü­şə, be­ton bi­na­la­rın, də­mir bar­maq­lı ey­van­la­rın ara­sın­da gö­zəl duy­ğu­lar, hiss­lər də kö­mü­rə dö­nür, his­siy­yat­sız da­şa çev­ri­lir. Ye­nə də hə­ya­tı əf­sa­nə­yə dön­müş in­san­lar ba­rə­də fi­kir­lə­şi­rəm. Və o in­san­la­rı qış­da çi­çək­lə­yən ağac­la­ra, alaq­lar içə­ri­sin­də bit­miş xoş ra­yi­hə­li çi­çə­yə bən­zə­di­rəm. İs­ti­siy­lə, oduy­la in­san­la­rı qız­dı­ran Gü­nə­şə bən­zə­di­rəm.

Qara boşluqlar

­İn­di kim­sə­siz­li­yim, yal­nız­lı­ğım daş di­var­lar­la qol-bo­yun olub rəqs edir. Bu gün ya­lan­çı hiss­lə­ri­min son qa­lıq­la­rı­nı dəfn et­dim. Meh­ri­ban, xe­yir­xah ba­xış­la­rı­na al­dan­ma­dan. Ye­rin­də­sə qa­ra boş­luq­lar­dır qa­lan. Get-ge­də bö­yü­yür qa­ra boş­luq­lar. Dal­ğa-dal­ğa ru­hu­ma ya­yı­lır. O qa­ra boş­luq­lar­da nə hə­qi­qət var, nə ya­lan. Nə şair­lə­rin is­ti mis­ra­la­rı, nə də al­dan­maq qor­xu­su.
Qaç­maq, qaç­maq la­zım­dır. İs­tə­yi­rəm ge­cə­nin qa­ran­lı­ğın­da ca­maa­tın qa­pı­sı­nı dö­yüm. Da­yan­ma­dan. Ru­hu­mu qa­ra boş­luq­lar­dan xi­las et­mək is­tə­yi­rəm. Tək ol­ma­dı­ğı­mı bi­lim. İn­san­la­rın ha­ra­yı­ma səs ve­rə­cək­lə­ri­nə ina­nım. Təəs­süf. On­la­rın sal qa­ya ki­mi tər­pən­məz ba­xış­la­rı­nı isi­də bil­mə­yə­cəm. Bir vaxt hə­qi­qət cən­nət mey­və­si ki­mi cəz­be­di­ci idi. Mü­qəd­dəs­lik tü­lü­nə bü­rün­müş hal­da ya­naq­la­rı qı­za­rır­dı. Gün­lə­rin bir gü­nü asıl­dı­ğı bu­da­ğın­dan də­ril­di.

Iki şəhər

Qız ata­sı­nın diz­lə­ri üs­tə çıx­mış­dı. Bap­ba­la­ca əl­lə­ri­ni onun cod, tük bas­mış üzün­də gəz­di­rir­di. Kör­pə­nin də­cəl göz­lə­ri­nə bir cüt xe­yir­xah göz ba­xır­dı. Da­ha bərk-bərk ata­sı­nın qu­ca­ğı­na sı­xıl­dı. Ne­çə vaxt­dır göz­lə­ri ata­sı­nı ax­ta­rır­dı. Ata­sı çı­xıb ge­dən­də qız hə­lə mı­şıl-mı­şıl ya­tır­dı. Gül­lü-çi­çək­li ba­lın­cı­na qa­ra, yum­şaq saç­la­rı sə­pə­lən­miş­di. Oyat­maq is­tə­mə­miş­di onu. Uzaq­dan-uza­ğa seyr et­miş­di kör­pə ba­la­sı­nı. Hər də­fə çö­rək­pu­lu qa­zan­maq ümi­di ilə şə­hə­rə üz tu­tur­du. Ona-bu­na yük da­şı­yıb qa­zan­dı­ğı pul­la­rı köh­nə pen­cə­yi­nin ci­bi­nə dür­tən­də hər şey­dən əv­vəl göz­lə­ri önü­nə sa­kit ba­xış­lı ar­va­dı gə­lir­di. Qı­zın­dan öt­rü hə­mi­şə uzaq şə­hər­də qə­rib­sə­yir­di. Kör­pə­nin rəng­lər­lə, işıq­la sel­lən­miş dün­ya­sı­na ye­ni-ye­ni oyun­caq­lar, par­laq ka­ğız­lı kon­fet­lər hə­diy­yə alır­dı. Bir-iki rəng­li ki­tab da al­mış­dı. Bir az bö­yü­yər, son­ra oxu­yar, - fi­kir­ləş­miş­di. Şey­tan qı­zı göz­lə­ri­ni ona inad­la di­kib öz na­ğıl pa­yı­nı göz­lə­yir­di. Ata hər gə­li­şin­də müt­ləq na­ğıl da­nış­ma­lıy­dı. Get­di­yi şə­hə­rin uşaq­la­rın­dan, bu­lud­lar­dan, ba­la­ca pi­şik­lər­dən. Uşaq göz­lə­rin­də tə­bəs­süm par­la­yır­dı. Bir şə­hər be­lə­cə onun xə­ya­lın­da bu­lu­duy­la, qa­rıy­la, xoş­bəxt uşaq­la­rıy­la ya­ra­nır­dı. Ata­nın şə­hə­ri üz-gö­zü­nə, cod bar­maq­la­rı­na, çirk­li iş pal­tar­la­rı­na hop­muş­du. Bu­nu an­la­maq üçün­sə bir az bö­yü­mə­liy­di kör­pə ba­la­sı. Hə­lə ki, çox uzaq şə­hər­lə­rə ge­də­cək­di. Ye­nə ey­ni yol­lar, ey­ni ümid, ey­ni se­vinc və kə­dər ya­şa­ya­caq­dı. Və hər də­fə də qı­zı­nın şə­hə­ri bir o qə­dər bö­yü­yə­cək, ya­şıl­la­şıb gö­zəl­lə­şə­cək­di.

Yuxu

­U­şaq­lıq ça­ğın­da xe­yir­xah­lıq, şəf­qət, mər­hə­mət his­si ilə bağ­lı nə var­sa onu sar­sı­dır­dı. Uşaq­lı­ğı­nın qay­nar, zən­gin hiss­lər­lə ke­çən vaxt­la­rı­na qa­yı­dan­da da­ha yax­şı ba­şa dü­şür­dü ki, uşaq­lı­ğı­nın sir­da­şı­na çev­ri­lən o ki­tab­lar­dan, yar­paq­lar­dan, hət­ta adi di­yir­cək­li qə­lə­min­dən al­dı­ğı duy­ğu­lar tə­zə­lən­mə­yə­cək. Hər şey ona doğ­ma, meh­ri­ban gö­rü­nür­dü və bu ya­xın­lıq­dan, dün­ya ilə özü ara­sın­da­kı ta­raz­lıq­dan xoş­bəxt­lik sü­zü­lür­dü. Xoş­bəxt­lik işı­ğın­da yu­xu­la­rı­nın da sa­hi­bi idi. Ürə­yin­də tut­du­ğu ar­zu­la­ra yu­xu­la­rın­da qo­vu­şur­du. Son­ra­lar hiss­lər də vul­kan ki­mi əv­vəl­ki is­ti­li­yin­də qal­ma­dı. Ya­vaş-ya­vaş ölə­zi­di. Tan­rı öz ya­nı­na apar­dı tə­miz­li­yi­ni, pak­lı­ğı­nı. Əvə­zin­də bu dün­ya­da ke­çin­mək üçün, adam­la­rın ara­sın­da bat­ma­maq üçün baş­qa si­ma cü­cər­mə­yə baş­la­dı.
Ö­zü­nü borc­lu adam ki­mi hiss edir­di. Bu yük al­tın­da əzi­lir­di. Və fi­kir­lə­şir­di ki, öm­rü­nün so­nu­na­can bu yükün al­tın­dan qur­ta­ra bil­mə­yə­cək. Borc dağ ki­mi ucal­mış­dı. Hə­ya­tı­nın olan-qa­lan, yax­şı de­yi­lə bi­lə­cək an­la­rı­na qap­qa­ra köl­gə­si­ni sal­mış­dı. Bə­zən va­hi­mə­lə­nib öz-özü­nü məc­bur edir­di yax­şı iş­lər gör­mə­yə, müs­bət ener­ji ilə yük­lən­mə­yə. Hər sə­hər güz­gü­də qor­xaq, mü­ti si­ma­sı­na bax­dıq­ca öz-özü­nə nif­rət elə­sə də öm­rü bo­yu bu si­ma­nı da­şı­ya­caq­dı. Bu si­ma da cür­bə­cür rəng­lə­rə bo­ya­na-bo­ya­na nim­daş pal­ta­ra dö­nə­cək­di. Onu bu əzab­dan yal­nız bir qüv­və xi­las edə­cək­di. Ölüm mə­lə­yi. Ölüm ağ qa­nad­lı quş ki­mi onun ba­şı­nın üs­tünü alan­da son də­fə xa­tır­la­ya­ca­ğı uşaq­lı­ğı­nın sə­si ola­caq­dı.