|
DALĞALAR
Həzin layla çalır dalğalar mənə,
Nəğməsində min bir söz deyir səssiz .
Fikirlər dərgahından ayıran dalğalar,
Düşünjədə bir əsər yaradır bənzərsiz .
Misralarından qopan kəlmələr nejə tanışdır mənə
Gah joşğun, gah sakit qədəmləriylə köhnə dost gəlir.
Ən sadiq həmdəmim dalğalar
Məni sevindirmək üzgün daim tələsir
Söylə, neçə şirin, neçə ajı xatirələr verdin mənə
Susdun, neçə sirlər saxladın.
Bakı işıqlarında alışıb- yanan dalğalar,
Çirkab içində nejə də pak qaldın
KÜRPƏ
Hər bir körpə ojaqda pöhrə
Hərəsi ana ğzğn ən əziz qönçə
Bənizi bikə, səsi sərçə
Onun üçün dözürlər ən ağır yükə.
O.Henri
PURPUR PALTAR
Gəlin bəşər övladının nüfuzuna malik olan kölgəni purpur kimi müzakirə edək. Imperatorlar bu rəngin onlar üçün yarandığını hesab edirdilər. Yaxşı oğlanlar hər yerdə çalışırdılar ki, burunlarını göy və qırmızı rəngin qatışığı olan purpur rənginə bənzətsinlər. Biz deyirik ki, onlar purpur rəngdə doğulurlar və şübhəsiz ki, bu belədir. Xüsusən o, dəbdə olanda onu bütün qadınlar xoşlayır. İndi də purpur geyinilir. Küçələrdə bunu aydın müşahidə etmək olar. Əlbəttə, digər rənglər də dəbdədir. Elə bu günlərdə zeytun rəngli, gözəl işləməli paltarda gözəl bir xanım gördüm. Amma gəlin etiraf edək ki, purpur rəng daha çox geyinilir. Razı deyilsiz? Əmin olmaq üçün sadəjə günorta İyirmi üçünjü küçə ilə gəzsəz, kifayətdir. Buna görə qonur gözlü,qəhvəyi saçlı Mayda, "Bee-Huve" mağazasında saxta brilyantlı broşka taxan və nitqindən nanə - jövhər ətri gələn Qreysə sevinjlə dedi:
- Mənim purpur rəngli paltarım olajaq. Dərzi Şükranlıq gününə qədər hazır edəjək.
- Ah, sən
Qreys 7,5 ülzğlğ əljəkləri 6 3/4 qutuya qoyaraq dedi:
- Yaxşı. Mənim rəngim isə qırmızıdır. Sən Əllinji avenu-da çoxlu qırmızı rəng görə bilərsən. Görünür, bütün kişilər onu xoşlayır.
- Mən isə daha çox purpuru xoşlayıram . Qoja Şegel onu jəmi 8 dollara tikəjəyinə söz verib. O, qəşəng olajaq. Mən büzməli ətək və iki tərəfli ağ yaxalıqlı kofta tikdirirəm.
Güz vuraraq Qreys dedi:
- Yanılırsan.
Mayda isə Şegelin tikəjəyi paltarı təsvir etməkdən doymurdu. Qreys celetə baxaraq təkrar etdi:
- Yanılırsan .
- İçəridəki moncetin üzərindən çəkilmiş velvet lentlə hörülmüş qollar… Bunu deməklə nə nəzərdə tutursan?
- Sən fikirləşirsən Mr.Ramsay purpuru xoşlayır. Dünən eşitdim ki, o, qırmızı rəngin çalarlarını daha heyrətləndiriji hesab edir.
- Eybi yox
Mayda dedi :
-Mən purpura üstünlük verirəm. Və əgər kinıinsə xoşuna gəlmirsə,
küçənin o biri tərəfınə keçə bilər.
Onlar çox uzun-uzadı mübahisə etdilər. Hər şeyi müzakirə etdilər, hətta al qırmızı rəngin pərəstişkarlarını da. Bəli. Əgər heç bir kompleksi olmadan purpur rəngi geyinə bilirsə, deməli, təhlükə yaxınlaşır.
Mayda 8 ay qənaət etdi:18$ yığdı və bu pullara paltar üçün lazım olanları aldı və 4$-ı Şegelə onu düzəltmək üçün verdi. Şükranlıq günündən əvvəl onun qalan 4$-ı verəjəkdi. Bayram vaxtı təzə paltar geyinməkdən yaxşı nə ola bilər axı? "Bee-Huve" mağazasının sahibi Qoja Bajhman həmişə Şükranlıq günündə işçilərini nahara qonaq edirdi.364 gün ardıjıl olaraq, bazar günləri istisna olmaqla o onlara keçən banketi xatırladır və yenisinin gələjəyinə ümid edir. Beləliklə, onlarda işə həvəs oyadırdı. Nahar mağazada otağın mərkəzində açılmış uzun masada verilirdi. Onlar kağızla pənjərələri örtür, hind toyuqları, müxtəlif rəngdə souslar və baєqa yaxşı nemətləri dal küçədə yerləşən restorandan gətirirdilər. Siz başa düşəjəksiz ki, "Bee-Huve" eskalatorlu və jah-jəllalı mağaza deyil. Tijarət mərkəzi adlandırmaq üçün bu, çox balaja yerdir. Siz ordan keçib istədiyinizi götürüb, yenidən geri qayıda bilərsiz. Və həmişə Şükranlıq gününə hazırlanmış naharda Mr. Ramsayı:
- Aman Allah - Mən gərək Mr. Ramsayı hamıdan birinji qeyd edərdim.
O, purpurdan və ya yaşıl, hətta qırmızı sousdan da daha vajibdir.
Mr. Ramsay baş rəhbər idi. O, qızları mağazanın qaranlıq küçələrindən ötürəndə onların əlini çimdikləyir və onlara işin darıxdırıjı olmasından danışırdı. Belə məqamlarda qızlar gülürdülər və deyirdilər :
-"Bu ola bilməz Fu!" 45 yaşlı alijənab olmaqdan başqa Ramsay qəribə və
oricinal idi. O, sağlamlığın qayğısına xüsusi ilə qalır və inanırdı ki,
insanlar sağlamlıq üçün xeyir olanı heç vaxt yemirlər. O, özünə rahatlıq
yaradanlara, qarlı havada qaloşla gəzənlərə qarşı çıxırdı. Qızların hər biri
qızardılmış donuz kotletini arzulayan kimi Ramsayın olmasını arzulayırdı. Gələn il qoja Bajhman onu özünə ortaq edəjəkdi.
Mr. Ramsay qonaqlıqda başçı idi. Onun violançel və arfa çalan, rəqs edən iki italiyalı dostu var.
Ramsayı məftun etmək üçün iki paltar hazır idi.Biri - purpur, digəri qırmızı. Qalan səkkiz qız da paltar hazırlayırdı.Çox güman ki, onlar dar kofta - qara ətək geyinəjək, heç purpur və qırmızı kimi parlaq görünməyəjək.
Qreys də pul yığmışdı.O, hazır paltar alajaqdı. Həmişə lovğalanaraq deyirdi:
- Əgər sənin qəşəng bədənin varsa, dərziyə getmək nəyə lazım? Hazır paltarlar gözəl bədəni olanlar üçündür. Bundan başqa, mən onların belini yığdırmalıyam. Bel hissəsi çox iridir.
Şükranlıq günündən əvvəlki gejə gəldi. Mayda sevinjlə, gözəl arzularla evə tələsirdi. Onun fikri purpurda idi, bilirdi ki, purpur onun olajaq və 1000 dəfə özünü inandırmağa çalışırdı ki, Mr.Ramsay purpuru xoşladığını deyib, qırmızı rəngi yox. O, evə gəldikdə, əvvəljə paltar dolabının siyirməsini açıb, kağıza bükülmüş 4 dolları götürdü. Mayda dərziyə getməli idi. Sadəjə pulu ödəyib, paltarı götürmək qalmışdı.
Qreys də həmin binada yaşayırdı. O, Maydanın üstündəki otağı tutmuşdu. Mayda bu gün evdə qanşıqlıq və səs-küylə üzləşdi. Sahiblərin səsi dəhlizdə əks-səda verirdi.Qreys qırmızı paltar kimi qızarmış gözləri ilə onun otağına düşdü.
- O deyir ki, məni qovub - Qreys dedi.
- Qoja kaftar, çünki ona 4 dollar borjluyam!!! O mənim əşyalarımı dəhlizə qoyub, qapını bağladı. Mən başqa heç yerə gedə bilmərəm. Mənim bir qəpiyim də yoxdur.
- Bəs dğnən var idi, - Mayda dedi.
- Mən dünən qırmızı paltar aldım. O, gələn həftəyə qədər gözləyəjək, - burnunu çəkdi və hönkür-hönkür ağladı. Mayda düşünərək dedi:
-Mən sənə 4 dollar verərəm
- Sən çox xeyirxahsan, - Qreysin göz yaşları yağışı xatırladırdı; gah artır, gah azalırdı. Bu yağışdan sonra da göyqurşağı çıxdı.
- Mən ödəyəjəm və paltarımı geyinib baxajam. Fikirləşirəm ki, o
möhtəşəmdi. Gəl bax. Mən həftədə 1dollar ödəyəjəm. Düz sözümdü.
Şükranlıq günü gəldi. Nahar günorta olmalı idi. On ikiyə on beş dəqiqə qalmış Qreys Maydanın otağına daxil oldu. Bəli, o jəlbediji görünürdü. Qırmızı onun rəngi idi. Mayda yun parçalı ətəkdə və mavi arxalığında pənjərənin yanında oturub, küçəyə baxır və xəyallara dalırdı. Qreys otağa girdiyi andan dayanmadan danışırdı:
- Ay aman, sən hələ geyinməmisən? Paltar mənə arxadan nejə yaraşır? Fikirləşmirsən ki, bu velvet ilmələr dəhşətli dərəjədə qabarıq görsənir?Mayda nə üçün geyinməmisən? Paltarın vaxtında bitmədi?
- Hə...Mən nahara getməyəjəm.
- Bu zox pisdi. Mən zox təəssğflənirəm. Nəyə gürə baєqa bir єey geyinmirsən? Gəl özümüzünkülər olajaq, onlar fıkir verməyəjəklər.
- Mən purpurunu istəyirdim. Əgər o yoxdusa, mən getməyəjəm.Mənə görə narahat olma. Get, yoxsa gejikərsən. Sən qırmızıda çox gözəl görsənirsən.
Mayda uzun müddət pənjərənin qabağında oturdu. Nahar vaxtı artıq keçmişdi. O, təssəvvüründə janlandırdığı - qızların hay-küyünü, qoja Bajhmanın çox açıq-saçıq lətifələrinin qəhqəsini eşidə bilirdi. Yalnız Şükranhq günündə mağazaya gələn kök Mr.Bajhmanın brilyantları ilə ayıq, nəzakətlə davranan, onun bütün rahatlığını təmin edən Mr.Ramsayı görə bilirdi.
Gğnorta dürddə ğzğndə heє bir ifadə olmayan, Mayda jansız şəkildə, yavaşja Şegelin mağazasına üz tutdu ki. paltar üçün 4 dolları verə bilməyəjəyini desin. Şegel bu gün də işləyirdi. O, Maydanı qapının yanında solmuş, üzğlmğє єəkildə gürdğ .
- Nə üçün belə kədərli görsənirsən? Apar onu. O hazırdı.
- Axı mən
- Ayrı vaxt ödəyərsən. Bəyəm sən deyildin iki il mənim mağazamın qarşısından keçən.Mən paltar tikirəm,məgər insanları tanımıram? Ödəyə bilən vaxtı ödəyərsən. Apar onu. O, yaxşı hazırlanıb və sən onda yaxşı görsənəjəksən. İmkanın olanda ödəyərsən.
Mayda sevinjdən bilmirdi nə etsin. O, ğrəyində milyon dəfə təşəkkür etdi və paltarı ilə birlikdə evə tələsdi. Mağazanı tərk edərkən yüngül yağış üzünə vurdu. O, gülümsündğ və bunu hiss etmədi.
Faytonlarda bazarlıq edən qadınlar bunu başa büşməz. Qoja kişilərin hesabına paltar dolabları dolu olan qızlar bunu başa düşməz. Siz başa düşə bilməssiz niyə Mayda Şükranlıq günü soyuq yağışı hiss etmədi.
Beşdə o purpur paltarında küçədə gəzirdi. Yağış güjləndi və düz istiqamətdə güjlü külək də əsirdi. İnsanlar yaxın tutulmuş çətirlərlə və bərk bağlanmış plaşlarla evə, maşınlarla tələsirdi. Onların çoxu bu gözəl, sakit, xoşbəxt, nurlu baxışlı purpur paltarda yağış altında sanki yay vaxtı bağçada gəzən qıza baxırdı. Mən deyirəm ki, jibi dolu olan və müxtəlif qarderoblu qadınlar bunu başa düşməz. Nə fərqi, yağış yağır, dolu yağır, külək əsir, qar yağır, siklondur. Maydanın nə çətiri, nə qaloşu vardı. Onun yalnız purpur paltarı vardı və gəzirdi. Bir paltara gürə sevinirdi.
Yağış yağaraq onu barmaqlarından inji kimi damjıldayırdı. Kimsə künjdən döndü və onun yolunu kəsdi. O, Ramsayın gözlərinə heyrətlə və maraqla baxdı. "Miss Mayda", - o dedi,
- Siz yeni paltarıızda təmtəraqh görsənirsiz. Mən sizi nahar zamanı görməyəndə çox məyus oldum. Siz gördüyüm qızlardan ən həssası və ağıllısısız. Siz jəsurluqla belə bir havada gəzirsizsə, bundan sağlam və ruhlandırıjı bir şey yoxdu. Sizinlə gəzə bilərəm?
Mayda utandığından qızardı və asqırdı.
Tərjümə edəni: Leyla ŞƏRIFOVA
|
|
